Schaduw

Schaduw op Zonnepanelen….Zonnepanelen de naam zegt het al, deze houden van zon. Ze zetten zonlicht om in elektriciteit en hoe meer licht, des te meer elektrische energie er uit komt. Dus schaduw moeten we, indien mogelijk, vermijden. Dit is een feit! Laten we eerst eens kijken hoe het is met het beschikbare zonlicht in Nederland.

Direct en diffuus

Direct en diffuus zonlicht

Verhouding tussen diffuus en direct zonlicht: blauw is diffuus en groen is direct. In de wintermaanden is er meer diffuus licht en in de zomermaanden is de verhouding ongeveer gelijk. Schaduw heeft alleen effect op het directe zonlicht.

Op een bewolkte dag hebben we alleen diffuus licht en zie je geen schaduwen op onze zonnepalen, dit betekent dat je op zo’n dag geen last hebt van een boom, een schoorsteen of een dakkapel.

SCHADUW

Het is wel zo dat een enorm gebouw voor je zonnepanelen het zicht op de diffuse hemelkoepel voor een deel wegneemt, dus dan valt er ook minder diffuus licht op de panelen. Deze gelijke verdeling is een interessant gegeven. Het betekent namelijk dat je bij een zonnepaneel dat altijd in de schaduw ligt, toch nog ca. 50 procent opbrengst hebt over een jaar gemeten.

Dit betekent dat het verlies in Nederland t.g.v. schaduw relatief veel minder is dan in bijvoorbeeld Zuid-Spanje. Terwijl men altijd denkt: “In Nederland hebben we al zo weinig zon, dus je moet alles meepikken.”

Dus een beetje schaduw is in dit ‘licht’ gezien, niet zo dramatisch.

zwakste schakel

Dit gezegde wordt maar al te graag aangehaald door installateurs om aan te geven dat een enkel paneel in de schaduw de opbrengst van een stringschakeling van meerdere panelen ontzettend naar beneden zou halen.

Dit is toch een beetje misleidende verkooppraat. De techniek heeft daar al lang geleden een oplossing voor gevonden door het inbouwen van bypass diodes in de junction box (het zwarte doosje achter op de panelen). Die diodes zorgen er simpel gezegd voor dat een door schaduw slecht presterend paneel buiten spel wordt gezet.

De bypass diode leidt de stroom van de hele keten om het betreffende paneel heen zodat de rest van de panelen het volle vermogen kunnen leveren. De stroom in de keten is immers overal gelijk en dan zou de sterk verminderde stroom van het beschaduwde paneel de boel verzieken.

Een standaard paneel is opgebouwd uit zestig individuele zonnecellen die allemaal in serie staan. Over elke twintig cellen staat een bypass diode. Al bij een schaduw van b.v. 10 x 10 cm op een paneel wordt de desbetreffende bypass diode al in werking gezet en presteert het paneel op 2/3 van het volle vermogen. Dus een paneel in de schaduw kan 0, ⅓ of ⅔ presteren, afhankelijk hoe de schaduw over het paneel valt. De overige panelen in de string doen gewoon mee voor de volle 100 procent (zie afbeelding).

Het SolarEdge Optimizer-systeem geeft wel een voordeel bij schaduw maar dat effect is veel minder dan gesuggereerd in de commerciële folder. Ze hebben daar uiteraard veel onderzoek aan verricht en in dit document leggen ze het zelf perfect uit.

 

Zonnepanelen in landscape of portrait.
Landscape en portrait.

Hier is ook mooi te zien dat bij een randje schaduw op het paneel bij portrestand het hele paneel uitvalt, terwijl bij landscape montage het paneel voor 2/3 blijft werken: er komt maar één diode in.

Wintermaanden

Zonnepanelen in de wintermaanden
Opbrengst per maand in procenten over het jaar.

Hier is te zien dat de bijdrage van de winter op de opbrengst maar ca. 10 procent is. Simpelweg vanwege het feit dat de zon erg laag staat, de dagen erg kort zijn en het vaak bewolkt is. Dus schaduw in de winter is helemaal niet zo belangrijk. In de winter is het aandeel diffuse straling zelfs nog veel groter dan 50 procent.

Van dit gegeven kan op platte daken handig gebruikt worden gemaakt. Theoretisch zou je de panelen op een plat dak ver uit elkaar moeten zetten om te voorkomen dat de laagstaande zon schaduw op de onderste rand van het paneel werpt. Wat nu als je de panelen dicht bij elkaar zet?Je verliest dan bij direct zonlicht ⅓ van de opbrengst omdat er maar 1 bypass diode in werking treedt, de panelen liggen immers landscape.

Door de rijen dicht bij elkaar te zetten kun je veel meer panelen kwijt op een dak en wordt de opbrengst per vierkante meter dus veel groter. Hier wordt bij grote systemen op platte daken vaak gebruikt van gemaakt. Dan neem je een paar procent verlies door schaduw voor lief om misschien wel 30 tot 40 procent meer opbrengst van een dak te halen.

Schaduw-analyse

Om het echt zeker te weten hoeveel verlies schaduw nu geeft, kan men een schaduwanalyse uitvoeren. Een simpel echter zeer effectief instrument daarvoor is onze software ontwikkeld door de TU-Delft.

Hiermee maken we op een aantal plekken op het dak een foto van de hemelkoepel, geprojecteerd op een papier met de zonnebanen voor de verschillende maanden van het jaar waarin ook de uren van de dag te zien zijn. Door deze foto’s met de software te analyseren, krijg je een overzicht van het schaduwverlies op elke plek op het dak.

En dan blijkt vaak dat het totale verlies op jaarbasis erg meevalt.

Conclusie

Schaduw moeten we zoveel mogelijk vermijden. De wintermaanden zijn niet echt van belang en dat geldt ook voor de vroege ochtend en late middag. De zon staat dan zo schuin op de panelen dat de opbrengst toch al minimaal is.

Als een paneel tussen 10 uur ín de ochtend en 4 uur in de middag vol in de zon ligt, is het opbrengstverlies door schaduw niet zo groot.

Een paneel met af en toe schaduw presteert ook prima.